Τον Νοέμβριο του 2009 και ενώ στις αρχές του μήνα (5/11) ο πρωθυπουργός υποστήριζε στο υπουργικό συμβούλιο ότι θα διαψεύσει «όλους εκείνους που προέβλεπαν ότι δεν θα τηρήσουμε τις υποσχέσεις μας», δηλαδή το «λεφτά υπάρχουν» και τις αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, στις 28 Νοεμβρίου κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ χαρακτήρισε «τραγική την κατάσταση της οικονομίας»।
Δέκα μέρες αργότερα ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Fitch προχωρά στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας σε «ΒΒΒ+» από «Α-« και την επομένη (9/12) ο Παπανδρέου επανέρχεται στο υπουργικό συμβούλιο μιλώντας για «πατρίδα που βρίσκεται στην εντατική» και ότι «το δημοσιονομικό πρόβλημα απειλεί την εθνική κυριαρχία της χώρας»। Παράλληλα θέτει το θέμα της ελληνικής οικονομίας στην ατζέντα της έκτακτης Συνόδου Κορυφής παρότι δεν είχε συμπεριληφθεί αρχικά προς συζήτηση. Λίγο μετά έρχεται και η υποβάθμιση από τον Standard’s and Poor’s επίσης σε «ΒΒΒ+» από «Α-». και «καπάκι» ανάλογη υποβάθμιση από τη Moody’s. Τον Ιανουάριο του 2010 τα πράγματα έγιναν ακόμη χειρότερα. Ο πρωθυπουργός διαβεβαίωσε ότι «η Ελλάδα ούτε θα προσφύγει στο ΔΝΤ, ούτε θα βγει από την Ευρωζώνη» αλλά όταν το Δημόσιο βγήκε να δανειστεί στις αγορές ενώ μπορούσε να λάβει 25 δις ευρώ έλαβε μόλις 8 με ανεκτό επιτόκιο 6,2%. Δύο μέρες μετά, στις 27 Ιανουαρίου, οι Financial Times γράφουν ότι η χώρα διαπραγματεύεται με την Κίνα για την πώληση ομολόγων ύψους 25 δις ευρώ και τα spread’s αυξάνονται απότομα στις 400 μονάδες. Η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη αρχίσει. Τιτανικός Στις 11 Φεβρουαρίου 2010 ο πρωθυπουργός δηλώνει στη Βουλή για πρώτη φορά ότι «έχουμε ζητήσει τη βοήθεια του ΔΝΤ για θέματα όμως τεχνικής φύσης» και δύο μέρες αργότερα ο Γ. Παπακωνσταντίνου από τις Βρυξέλλες σπρώχνει την χώρα πιο βαθιά στην απαξίωση τονίζοντας ότι: «επιχειρούμε να αλλάξουμε την πορεία του Τιτανικού και αυτό δεν μπορεί να γίνει σε μία μέρα». Το… ναυάγιο διαφάνηκε εκείνη την ώρα και επισημοποιήθηκε στις 3 Μαρτίου όταν ανακοινώθηκαν οι πρώτες περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα καθώς και οι αυξήσεις φόρων και ΦΠΑ. Ο πρωθυπουργός και πάλι παίρνει τα ηνία από τους υπουργούς του και αναφέρει από την Αμερική ότι «ναι, αυτή τη φορά οι θυσίες μας θα πιάσουν τόπο» ενώ από αξιωματούχους της Ουάσιγκτον ανοίγουν τα σενάρια για προσφυγή στο ΔΝΤ. Πριν από το ταξίδι του στην άλλη άκρη του Ατλαντικού ο Γ. Παπανδρέου είχε συναντηθεί με Μέρκελ και Σαρκοζί τους οποίους διαβεβαίωσε ότι δεν θα ξεφύγει από τον ενιαίο ευρωπαϊκό στόχο και προσανατολισμό. Βέβαια, άλλα προέκυψαν με την επιστροφή του από Αμερική με αποτέλεσμα στις 19 Μαρτίου οι ηγέτες της Ευρωζώνης να αποφασίσουν τη σύσταση μηχανισμού χρηματοπιστωτικής βοήθειας προς την Ελλάδα με την παρεμβολή του ΔΝΤ! Ο καθοριστικός Απρίλιος Οι δηλώσεις και οι διαρροές που έγιναν τον Απρίλιο του 2010, μήνα κατά τον οποίο αποφασίστηκε ο αποκλεισμός της χώρας από τις αγορές και η εξάρτηση της αποκλειστικά από την τρόικα, δίνουν την απάντηση στο δίλημμα της ανικανότητας ή των εμπρόθετων ενεργειών. Στις 6/4 κάνει τον γύρο του κόσμου η διαρροή «κυβερνητικού αξιωματούχου» σε διεθνές πρακτορείο ειδήσεων ότι «η Ελλάδα θα ζητήσει την αναθεώρηση του μηχανισμού καθώς δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα κριτήρια του». Τα spread ανεβαίνουν πιο ψηλά στις 453 μονάδες (σ.σ. υπενθυμίζεται ότι τον Οκτώβριο του 2009 ήταν στις 130 μονάδες) και στις 9 Απριλίου ο υπουργός Οικονομικών τονίζει ότι «δεν θα πάμε στο ΔΝΤ, μας στηρίζει η Ε.Ε.». Στις 11 Απριλίου σε εκείνη τη μνημειώδη συνέντευξη του στο ΒΗΜΑ ο Γ. Παπανδρέου… ξεκαθαρίζει: «Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, με προσδιορισμένους πλέον τους όρους, το όπλο στο τραπέζι θα είναι και γεμάτο». Από την εξέλιξη των πραγμάτων προκύπτει ότι το όπλο που είχε στο τραπέζι το χρησιμοποίησε για να πυροβολήσει τα πόδια του αφού στις 23 Απριλίου πηγαίνει στο ακριτικό Καστελλόριζο όπου προαναγγέλλει την ένταξη της Ελλάδας στην τρόικα: «Είναι εθνική και επιτακτική ανάγκη να ζητήσουμε επισήμως από τους εταίρους μας την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης». Μάλιστα την επομένη δουλεύει… ψιλό γαζί τους πολίτες λέγοντας σε συγκέντρωση στη Ρόδο: «Λόγω των ελλειμμάτων μας, ήρθαν η Ε.Ε. και το ΔΝΤ και επιτηρούν. Είναι μια μορφή κηδεμονίας. Είδα χθες σε μια διαδήλωση να αναγράφεται το σύνθημα ‘’έξω από το ΔΝΤ’’. Θα μπορούσα να συνυπογράψω και να βάλω από κάτω ‘’έξω και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή’’». Καλοκαίρι Οι μέρες και οι βδομάδες κυλούν, το Μνημόνιο ψηφίζεται στη Βουλή από το ΠΑΣΟΚ και τους «πρόθυμους», αποφασίζονται νέες περικοπές μισθών και επιδομάτων, ψηφίζεται νέο Ασφαλιστικό πάλι από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και τους «πρόθυμους» ενώ το spread του δεκαετούς ομολόγου εκτινάσσεται στις 1.045 μονάδες. Οι υποβαθμίσεις διαδέχονται η μία την άλλη με κυριότερη την τετραπλή υποβάθμιση από τη Moody’s στις 14 Ιουνίου ενώ στις 4 Ιουλίου ο πρωθυπουργός εμφανίζεται και πάλι με συνέντευξή του στην Ελευθεροτυπία: «Δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω ότι οι θυσίες του ελληνικού λαού θα πιάσουν τόπο. Πιάνουν ήδη τόπο. Είμαστε στον σωστό δρόμο». Τόσο σωστός ήταν ο δρόμος που λίγες μέρες μετά, στις 17 Ιουλίου οι επικεφαλής των 27 μελών της Ε.Ε. αποφασίζουν την παρακράτηση από τις Βρυξέλλες των επιδοτήσεων που λαμβάνουν από το Γεωργικό Ταμείο οι αγρότες και οι αλιείες όσων χωρών δεν πληρούν τα κριτήρια του τροποποιημένου Συμφώνου Σταθερότητας το οποίο προβλέπει Έλλειμμα κάτω από 3% και Χρέος έως 60%. Η απόφαση αναφέρει ότι οι χώρες αυτές θα πρέπει να καταβάλλουν τις επιδοτήσεις από εθνικούς πόρους. Κι όμως μια τόσο αρνητική εξέλιξη δεν εμποδίζει τον υπουργό Οικονομικών να δηλώσει την επομένη στο αμερικάνικο δίκτυο CNBC ότι «όλες οι μεταρρυθμίσεις μας βρίσκονται σε καλό δρόμο. Το 2011 θα είναι μια καλή χρονιά για να επανέλθει η Ελλάδα στις αγορές». Ο Γ. Παπακωνσταντίνου υποβάθμισε πριν από τους οίκους αξιολόγησης την ελληνική οικονομία
